HISTORIA SZKOLNICTWA W WYSOKIEJ
Szkoła w Wysokiej przez okres 213 lat, bo tyle właśnie liczy szkolnictwo w tej miejscowości, przechodziła liczne zmiany i reorganizacje.
Pierwsza szkoła elementarna w Wysokiej powstała w latach 1799-1801, założył ją generał Gabriel Taszycki. Była to początkowo szkoła jednoklasowa, a lekcje prowadzone były w budynku dworskim. Budynek szkolny powstał już po śmierci generała, w 1817 roku i wybudowali go ówcześni mieszkańcy wsi, przy wsparciu dzieci generała Taszyckiego: syna Michała i córki Anieli.
Od kwietnia 1905 roku, posadę nauczyciela objął Marian Kapusto, który z przerwą na służbę wojskową pracował jako nauczyciel i kierownik szkoły aż do 1951 roku. W czasie jego nieobecności czyli w okresie I wojny światowej, funkcję nauczycielki pełniła Anna Goniewicz.
W 1915 roku Fabryka Cementu wybudowała drugą szkołę, tzw. fabryczną. Była to początkowo szkoła jednoklasowa, a od 1923 roku czteroklasowa. Od 1 września 1926 roku Zarząd Fabryki oraz dyrektorzy Artur Brzozowski i Henryk Meyer, przekazali szkołę fabryczną dla dobra wsi. Władze szkolne postanowiły obie szkoły scalić, powierzając kierownictwo Marianowi Kapusto. Od tej pory naukę prowadzono już w dwóch budynkach szkolnych. Jeden budynek mieścił się naprzeciw pałacu Taszyckich, drugi znajdował się przy obecnej ulicy Robotniczej i uczęszczały tam dzieci na zmianę popołudniową.
Szkoła Powszechna w Wysokiej była zbiorczą szkołą gminną. Obwód szkolny obejmował dzieci ze wsi: Wysoka, Wiesiółka, Gzichów, Bory, Wały i Ciągowice.
Ze względu na stale rosnąca liczbę uczniów oraz usilne starania kierownika od 1 września 1928 roku przydzielono nową nauczycielkę Józefę Wagę (Ważankę) jako nauczycielkę czasową, komendantkę Hufca Harcerek w Zawierciu. Dalsze zabiegi kierownika Mariana Kapusto oraz poparcie Inspektora Szkolnego w Zawierciu wpłynęły na decyzję Krakowskiego Kuratorium Szkolnego o mianowaniu z dniem 1 lutego 1929 roku Józefy Wagi jako szóstej siły nauczycielskiej. Tym samym szkoła powróciła do dawnego stopnia organizacyjnego – szkoły sześcioklasowej.
Na początku roku szkolnego 1932/1933 na zebraniu rodzicielskim wybrano pierwsze Koło Opieki Rodzicielskiej (obecna Rada Rodziców), w październiku tegoż roku po raz pierwszy nagrodzono najpilniejszych uczniów szkoły, którym ufundowano książeczki oszczędnościowe w wysokości 50 złotych.
Istniejące budynki szkolne przy corocznym wzroście liczby uczniów, a w 1938 roku było zarejestrowanych 528 dzieci, były niewystarczające. Zrodziła się wówczas inicjatywa budowy nowej szkoły.
11 listopada 1938 roku został poświęcony „kamień węgielny” pod budowę nowej szkoły, jednak okres okupacji niemieckiej spowodował odroczenie budowy na czas bliżej nieokreślony.
1 września 1939 roku wybuchła wojna z Niemcami. Wysoka opustoszała. W sierpniu 1940 roku
władze oświatowe niemieckie dokonały całkowitego zamknięcia szkoły.
Nauczyciele Marian Kapusto i Władysław Krosta zostali aresztowani i wywiezieni na przymusowe roboty do Niemiec.
4 października 1940 roku aresztowana została przez gestapo za organizowanie tajnego nauczania i rozpowszechnianie tajnego pisma „Płomień” Józefa Waga – Jabczyńska, później jej mąż Bronisław Jabczyński. 1 grudnia 1940 roku pozostałe nauczycielki otrzymały formalne wypowiedzenia z pracy i cała szkoła przestała funkcjonować.
Dopiero od maja 1942 roku zezwolono na prowadzenie nauczania i zlecono je nauczycielce Franciszce Krosta.
Po wojnie do szkoły zapisano 300 dzieci i utworzono 6 oddziałów. Nauka rozpoczęła się 12 lutego 1945 roku nabożeństwem w kaplicy szkolnej, na którym po raz pierwszy od 5 lat szkoła wystąpiła ze sztandarem. 3 czerwca 1945 roku odbyło się oficjalne przekazanie budynku pałacowego z otaczającym go parkiem w zarząd i użytkowanie szkoły.
Po śmierci Mariana Kapusto funkcję kierownika szkoły objęła Franciszka Krosta. W 1952 roku szkoła przechodziła znaczne trudności, ponieważ na gruntach byłego majątku ziemskiego zorganizowana została Spółdzielnia Produkcyjna „Przyszłość”. Zarząd i spółdzielcy odebrali szkole działki doświadczalne, a także park pałacowy, dlatego z inicjatywy Franciszki Krosty powrócono do przygotowań budowy szkoły. Ponadto ówcześnie użytkowany pałac wymagał już generalnego remontu.
Budowa nowej szkoły rozpoczęła się w lipcu 1958 roku i realizowano ją z pieniędzy Państwowego Funduszu Budowy Szkół. Do budowy nowej szkoły szczególnie przyczynił się Jan Śnitek rodowity Wysoczanin, a ówczesny dyrektor Fabryki Cementu.
Dzięki usilnym staraniom i zabiegom pani kierownik Franciszki Krosty szkołę przekazano do użytkowania 29 stycznia 1962 roku. Mimo otwarcia nowego budynku szkolnego cały czas jeszcze meblowano izby lekcyjne, przewożono meble i pomoce naukowe. Przy załadunku i rozładunku pomagali rodzice Komitetu Rodzicielskiego oraz starsi uczniowie. Dużo rzeczy jednak pozostawało jeszcze w starym budynku, czekając na zakończenie zimy i lepszą aurę. Z wiosną wszystko powoli zaczęło wracać do normy. Szkoła zaczęła żyć swoim życiem.
Rok szkolny 1967/1968 rozpoczął nowy kierownik szkoły Adam Bugaj.
Początkowo kierownik później dyrektor, kierując szkołą przez 19 lat włożył bardzo dużo wysiłku w urządzenie wnętrza budynku poprzez przeprowadzanie remontu kapitalnego w 1968 roku oraz remontów bieżących. Otworzył świetlicę szkolną wraz z dożywianiem, zorganizował od podstaw bibliotekę. Najwięcej jednak uwagi poświęcił otoczeniu szkoły. Udało mu się pozyskać od Cementowni większy teren wokół budynku. Dzięki jego staraniom został zniwelowany i ogrodzony plac szkolny, wykonano plac rekreacyjny, urządzono boiska sportowe z oświetleniem, wykonano drogę dojazdową do szkoły o nawierzchni asfaltowej wraz ze schodami. Podniesiona została znacznie estetyka otoczenia poprzez jego zadrzewienie i zakrzewienie. Otoczenie szkoły zostało uznane za jedno z najładniejszych w gminie. Nauczyciele dużo pracy i wysiłku poświęcali zajęciom pozalekcyjnym zdobywając wyróżnienia
na szczeblu gminy, dawnego powiatu, a nawet na szczeblu województwa.
W związku z nowym podziałem administracyjnym w kraju od 1 stycznia 1973 roku utworzono Gminę Wysoka. Dyrektor Adam Bugaj został naczelnikiem tej gminy, wówczas funkcję dyrektora szkoły przez 2 lata pełnił pan Stefan Aksamitek.
Od 1986 dyrektorem szkoły została pani Regina Kożar. Mimo bardzo trudnej sytuacji finansowej w oświacie i gminie pani dyrektor dbała, aby na bieżąco wykonywane były prace remontowe i gospodarcze: wymienione zostały okna w całym budynku szkolnym, wykonano remont dachu i sali gimnastycznej, zmodernizowano sieć elektryczną w budynku, doprowadzono gaz, położono nową podłogę z płytek ceramicznych w świetlicy szkolnej, zmodernizowano szatnię szkolną. Doposażono szkołę w pomoce naukowe i sprzęt nagłaśniający. W tym okresie prowadzono liczne zajęcia pozalekcyjne w kołach zainteresowań, na których uczniowie pod kierunkiem swoich nauczycieli przygotowywani byli do olimpiad, konkursów wiedzy, konkursów recytatorskich oraz przeglądów muzycznych i odnosili w nich duże sukcesy. Doskonale rozwinięta była kultura fizyczna, uczniowie szkolnego koło sportowego zdobywali czołowe miejsca w gminie i rejonie. Bardzo dobrze pracowała Rada Młodzieżowa, która była organizatorem licznych uroczystości szkolnych i środowiskowych.
Prężnie działały drużyny zuchowe i harcerskie. Prowadzeni pod kierunkiem instruktorów-nauczycielek szkoły, zuch i harcerze zdobywali liczne nagrody i wyróżnienia. Z inicjatywy dyrektor Reginy Kożar w szkole w Wysokiej powstał XXVI Szczep Harcerski.
W roku szkolnym 1998/1999 – pracę jako dyrektor szkoły rozpoczęła nauczycielka Ewa Lelonek.
W okresie tym następuje reforma edukacji. Dotychczasowa ośmioklasowa szkoła podstawowa została zastąpiona sześcioma klasami, w klasach młodszych wprowadzono nauczanie zintegrowane czyli bez podziału na przedmioty. W klasach starszych z kolei wdrożono nauczanie blokowe: blok humanistyczny i blok przyrodniczy. Zniknęły ze szkół podstawowych przedmioty: biologia, geografia, fizyka, chemia, wprowadzono system oceniania zewnętrznego w postaci sprawdzianu kompetencji uczniów klasy VI, wprowadzono nowe programy nauczania dla poszczególnych klas oparte na nowoczesnych systemach informacyjnych i pomocach naukowych, takich jak komputer, Internet, multimedia. W szkole z inicjatywy pani dyrektor Ewy Lelonek powstała tzw. „zielona klasa” oraz pracownia komputerowa. W wyniku współpracy z Radą Rodziców organizowano festyny i zabawy karnawałowe dla dzieci i dorosłych. Od 1 stycznia 2000 roku do placówki wcielone zostało przedszkole.
We wrześniu 2007 roku funkcję dyrektora objęła pani Anna Makuch. Szkoła przez ostatnie 5 lat zmieniła trochę swój wygląd. W 2009 roku została przeprowadzona termomodernizacja budynku oraz całkowity remont jego wnętrza, w 2010 roku powstał plac rekreacyjny z placem zabaw, a w 2010 roku wielofunkcyjne boisko sportowe- marzenie wielu uczniów i absolwentów.
Od 7 maja 2012 roku szkoła nosi imię Józefy Jabczyńskiej – byłej nauczycielki.
Szkoła obecnie – mimo to, że różni się wyglądem od tej z roku 1962 – to jednak Nasza Szkoła, która uczy i wychowuje.